Doç. Dr. Zeliha Tekin


RASTİ RUSTİ: ADALET KUVVETTİR

TEKİN’CE KÖŞE YAZISI


Geçmiş çağlardan bu yana filozofların, din adamlarının ve bilim insanlarının belki de üzerinde en çok tartıştıkları ve makaleler yazdıkları konuların başında etik, adalet ve eşitlik kavramları gelir. Her ne kadar bu kavramların her biri başka anlamlara gönderme yapsa da gündelik yaşamda bu kavramların iç içe geçmiş olduğunu görmekteyiz. Her alınan karar ya da yapılan davranış etik midir? Eşit olarak dağıtılanlar adil midir? Her eşit olan etik midir? Adil olarak yapılan her şey etik midir? Sorularıyla karşılaşan herkes pek çok yorum yapacaktır.

Aristo’ya göre, herkese eşit davranarak adalet sağlanamaz. Adaletin inşa edilmesi denkleştirici ve dağıtıcı olup olmadığıyla ilişkilidir. Yani adalet, eşit toplumsal koşullar ve olanaklar çerçevesinde herkese eşit hak ve sorumluluk dağıtılmasıdır. Dürüstlük ve adalet kavramları ile bütünleşmiş bir kavram olan eşitlik ise, bir toplum içindeki tüm bireylerin belirli durumlar karşısında aynı hak ve imkanlara sahip olması demektir. Adalet, eşitlik ilkesi temel alınarak uygulanmalıdır.

Yunanlı filozoflar adalet kavramı ile hak ve hakkaniyeti anlatmakta iken, doğu kültürlerinde adalet, ilahi bir sıfat olarak görülmekte; aydınlık ile temsil edilerek kaotik olmayan durumu anlatmak için kullanılmaktaydı. İslam geleneğinde yöneticinin adaletli olması gerektiğinden hareketle yönetim, adalet üzerine inşa edilmiştir.

Adalet ve eşitlik kavramları yöneticilerin uyması gereken etik ilkelerin başında gelmektedir. Örneğin, işlerinde ve yönetimsel kararlarda keskin bir adalet anlayışıyla hareket eden, hiçbir zaman imparator unvanını kullanmayıp “Emir Timur Gurigan: Ben Allah’ın Kulu Timur” ifadesini tercih eden Timur, bir karar vereceği zaman eşit davranır, kimseyi ayırmaz, doğruluk ve hak neyi işaret ediyorsa onu uygulardı. Timur’un ölene kadar parmağında taşıdığı ve mühür olarak kullandığı yüzüğünün üstünde “Rasti Rusti” yani “adalet kuvvettir/kurtuluş doğruluktadır” ifadesi yer almaktaydı. 

Her işinizde etik ilkelere uymanız, insanlara eşit ve adaletli davranmanız dileğiyle…